Το PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder, Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες) είναι μια ψυχική διαταραχή που μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα που έχουν βιώσει ή έχουν γίνει μάρτυρες ενός τραυματικού γεγονότος. Τέτοια γεγονότα μπορεί να περιλαμβάνουν σοβαρές απειλές κατά της ζωής, φυσικές ή σεξουαλικές επιθέσεις, πολέμους, ατυχήματα, φυσικές καταστροφές ή ακόμα και χρόνια συναισθηματική κακοποίηση.
Συμπτώματα του PTSD
Τα συμπτώματα του PTSD συνήθως κατηγοριοποιούνται σε τέσσερις βασικές ομάδες:
- Αναβιώσεις (Re-experiencing):
- Εφιάλτες ή ζωντανές αναμνήσεις του τραυματικού γεγονότος.
- Ψυχολογική ή σωματική δυσφορία όταν το άτομο έρχεται σε επαφή με ερεθίσματα που θυμίζουν το γεγονός.
- Αποφυγή (Avoidance):
- Αποφυγή σκέψεων, συναισθημάτων, τόπων ή ανθρώπων που σχετίζονται με το τραύμα.
- Απομάκρυνση από δραστηριότητες ή κοινωνικές σχέσεις.
- Αρνητικές αλλαγές στη διάθεση και στις σκέψεις (Negative alterations):
- Αίσθηση απόσπασης ή απομόνωσης από τους άλλους.
- Αρνητική εικόνα για τον εαυτό, τον κόσμο ή το μέλλον.
- Δυσκολία να νιώσουν θετικά συναισθήματα.
- Υπερδιέγερση (Hyperarousal):
- Εύκολη ευερεθιστότητα ή εκρήξεις θυμού.
- Δυσκολία στον ύπνο ή τη συγκέντρωση.
- Υπερβολική εγρήγορση (υπεραγρυπνία).
Τα συμπτώματα πρέπει να επιμένουν για περισσότερο από ένα μήνα και να επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου για να διαγνωστεί το PTSD.
Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου
Το PTSD μπορεί να προκληθεί από οποιοδήποτε τραυματικό γεγονός, αλλά δεν εμφανίζεται σε όλους όσους βιώνουν τραύμα. Παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
- Προσωπικό ιστορικό τραύματος.
- Υψηλά επίπεδα στρες κατά τη διάρκεια ή μετά το γεγονός.
- Έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης.
- Γενετική προδιάθεση ή προηγούμενες ψυχικές διαταραχές.
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται από ειδικούς ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγους ή ψυχιάτρους, μέσω:
- Κλινικής συνέντευξης.
- Χρήσης τυποποιημένων εργαλείων αξιολόγησης, όπως το Clinician-Administered PTSD Scale (CAPS).
Θεραπεία
Το PTSD είναι αντιμετωπίσιμο και οι κύριες θεραπευτικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν:
- Ψυχοθεραπεία:
- Θεραπεία γνωστικής συμπεριφοράς (CBT): Εστιάζει στην αλλαγή των σκέψεων και των συναισθημάτων που συνδέονται με το τραύμα.
- Θεραπεία Απευαισθητοποίησης και Επανεπεξεργασίας μέσω Οφθαλμικών Κινήσεων (EMDR): Βοηθά στη μείωση της έντασης των τραυματικών αναμνήσεων.
- Διαπροσωπική Θεραπεία: Ενισχύει τη σύνδεση με τους άλλους και τη διαχείριση συναισθημάτων.
- Φαρμακευτική αγωγή:
- Αντικαταθλιπτικά: Όπως οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs).
- Αγχολυτικά: Για τη διαχείριση συμπτωμάτων άγχους ή πανικού.
- Ομαδική θεραπεία και υποστήριξη:
- Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να νιώσουν κατανόηση και αποδοχή.
Πρόληψη
Η άμεση ψυχολογική υποστήριξη μετά από ένα τραυματικό γεγονός, γνωστή και ως πρώτες ψυχολογικές βοήθειες (psychological first aid), μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης PTSD. Επίσης, η διατήρηση ισχυρών κοινωνικών δεσμών παίζει σημαντικό ρόλο.
Το PTSD είναι μια σοβαρή αλλά διαχειρίσιμη κατάσταση. Με την κατάλληλη υποστήριξη, τα άτομα μπορούν να ανακάμψουν και να επανακτήσουν την ποιότητα της ζωής τους.
